Zygmunt Bauman Nowoczesność i Zagłada.

Zagłada narodu żydowskiego to aberracja, choroba naszej cywilizacji, coś co nie miało prawa bytu, a jednak stało się to w czasach nowoczesności, ponieważ według Baumana było jego pełnoprawnym produktem.

Niemcy - ojczyzna Bacha, Mozarta czy Wagnera, naród nauki i muzyki stał się miejscem narodzin antysemityzmu. Jak to możliwe, że w społeczeństwie nowoczesnym, świadomym, w kraju dysponującym wszystkimi atrybutami nowoczesności w zaawansowanym stadium jego cywilizacyjnego rozwoju i szczytowej fazie rozkwitu kultury mogło dojść do ludobójstwa na około 6 minionach europejskich żydów? Państwem ogarnęła propaganda antyżydowska, człowiek człowiekowi stał się wilkiem.

Wielka akcja propagandowa oskarżająca Żydów o pasożytnictwo, roznoszenie zarazków, wyzysk, demoralizowanie i niszczenie narodów, wśród których zamieszkują, przedstawiła Żydów jako tkankę chorobowa toczącą Niemcy oraz cały świat.

Elementy umożliwiające zagładę:

-nowoczesna ideologia (patrzenie na świat w sposób nowoczesny)- „ŚWIAT JEST JAK OGRÓD” troska o jednostki ważne, pozbycie się szkodników. Oddzielenie ziarna od plew.

-nowoczesne społeczeństwo- wyedukowane, rozwinięte, zdyscyplinowane

-nowoczesna technologia- pozwalała w najtańszy sposób najszybciej osiągnąć cel którego produktem końcowym była śmierć (np. krematoria, kolej….)

- nowoczesna biurokracja- zbieranie danych, indeksowanie informacji, spis ludności żydowskiej, zapewnienie transportu…

Zwykły pracownik nie widział związku przyczynowo skutkowego między swoim działaniem,  a cierpieniem innych ludzi, przez to nie będzie mieć wyrzutów sumienia. Holokaust podzielony był na  szereg drobnych, pozornie niewinnych czynności – zwykły pracownik kolei, maszynista, pracownik ewidencji ludności nie widział swojego związku z Holokaustem. Nie mógł więc, w swoim odczuciu, mieć żadnych wyrzutów sumienia. Z tego więc względu Holokaust można porównać do sprawnie działającej, nowoczesnej fabryki. Każdy z ludzi wykonujących swe zbrodnicze zadania był niczym robotnik w fabryce, a sama Zagłada procesem produkcyjny. Proces produkcyjny dąży do maksymalizacji efektu końcowego przy minimalnych nakładach.

Adiaforyzaja występująca w procesie zagłady, to przekształcenie problemu moralnego w techniczny. Wyłączenie określonych gatunków ludzi ze zbioru podmiotów moralnych, a tym samym odseparowaniu czynów i ocen moralnych.

Holokaust jest więc również, a może nawet przede wszystkim, dziedzictwem nowoczesnego społeczeństwa. Jeśli nie będziemy tego świadomi, to pozwolimy na taką samą zbrodnię w przyszłości. Nie zapominajmy o tym. Autor namawia do myślenia i udziela przestrogi, dotyczącej dzisiejszego sposobu życia, jakości instytucji, na których opieramy nasze bezpieczeństwo oraz przydatności kryteriów, za pomocą których oceniamy nasze postępowanie i relacje z drugim człowiekiem.

Elementy opisane przez Baumana idealnie znajdują swoje odzwierciedlenie we współczesnym świecie. Nie rządzi nim teoretycznie żadna ideologia, jednak możemy odnaleźć wiele analogii odnosząc to do sytuacji uchodźców.  Możemy ich porównać do Żydów, którzy  przed laty w Europie uważani byli za naród gorszy, zagrażający społeczeństwu. W dzisiejszych czasach często uważa się, że uchodźcy mają mniejsze prawa do normalnego życia niż my - 'tradycyjni'  mieszkańcy Europy. Wzbudzają w nas strach i niechęć. W konfrontacji z tym problemem stajemy się więc  nacjonalistami, ksenofobami i rasistami. Dzisiejszy świat patrzy więc na uciekających przed wojna i biedą mieszkańców Bliskiego wschodu tak, jak nacjonalistyczna III Rzesza patrzyła w ubiegłym wieku na naród żydowski. Jedną z przyczyn takich poglądów jest telewizja, internet i inne media, które próbują nami manipulować i kształtować nasze poglądy kierując je przeciwko emigrantom - jest to swego rodzaju ówczesna propaganda, kolejny element przywodzący na myśl baumanowski opis zagłady.

Społeczeństwo europejskie bez wątpienia posiada wszystkie cechy społeczeństwa nowoczesnego, a nowoczesne technologie są nieodłącznym elementem naszego życia. Jesteśmy też społeczeństwem zbiurokratyzowanym. Wszystkie te cechy wystąpiły w przypadku społeczeństwa odpowiedzialnego za zagładę Żydów, przeanalizowaną przez Baumana.